قبولی با تک ماده

 چه در دوران اوج تسلط فیلمفارسی که چند فیلمساز نوجو کوشیدند ورای چهره دروغینی که سینمای‌رؤیاپرداز از جامعه و آدم‌هایش ارائه می‌کرد، تصویری ملموس از اجتماع به دست دهند و چه در دهه 60 که شاهد حضور توامان فیمسازان جریان موج نو و سینماگران پس از انقلاب بودیم که حاصلش آثاری چون «دندان‌مار»، «عروسی خوبان»، «نرگس» و... بود. در سال‌های بعد هم سینمای اجتماعی همچنان به حرکت خود ادامه داد. جامعه ایران در سال‌های پس از جنگ، پوست انداخت و متحول شد و سینما نیز، هم  از این تغییرات تاثیر گرفت و هم به نمایش آن پرداخت. چندسالی است که آنچه از آن به‌عنوان رئالیسم اجتماعی یاد می‌شود، به حاشیه رفته است.

از سویی شاهد آثاری شبه اجتماعی هستیم که در بطن خود بیشتر از کلیشه‌ها استفاده می‌کنند و چشم به گیشه دارند و از سوی دیگر، جریان موسوم به جشنواره‌ای نیز با تصویر عموما اغراق‌آمیزی که از جامعه ایران به نمایش می‌گذارد، بیشتر باب طبع جشنواره‌های خارجی حرکت می‌کند تا اینکه دغدغه به تصویر کشیدن واقعیت‌های جامعه را داشته باشد.

در چنین شرایطی خلأ سینمایی که واقعا به اجتماع و دغدغه‌های مردم بپردازد، بیش از پیش حس می‌شود و به همین دلیل باید ساخته شدن فیلمی چون «بیست» را مغتنم دانست. فیلم از شناخت نسبی سازنده‌اش از آدم‌های طبقه فرودست خبر می‌دهد و همین شناخت، کاراکترهای «بیست» را برخوردار از اصالتی کرده که نمونه‌اش را به‌ندرت می‌توان در آثار دیگر سراغ گرفت. محدودیت مکانی ( تقریبا کل فیلم در یک تالار می‌گذرد ) و زمانی ( کل ماجراها در 20 روز اتفاق می‌افتد) به انسجام اثر یاری رسانده است.

شیوه استفاده از بازیگران شاخص و شناخته شده هم در نوع خود جذاب است و به فیلم طراوت بخشیده است. کار کاهانی در مقام کارگردان نیز پذیرفتنی است و فیلم اجرای قابل‌قبولی دارد. با این همه «بیست » دچار مشکلاتی است که آن را در یک قدمی فیلمی خوب متوقف می‌کند.

هر چقدر که فیلمساز در نیمه اول «بیست» در تشریح موقعیت‌ها موفق است، در نیمه دوم دچار بی‌منطقی در قصه‌گویی می‌شود و از طرف دیگر، تخت بودن قصه، وقتی نوبت به نتیجه‌گیری و گره‌گشایی می‌رسد، بیشتر نمود می‌یابد.

«بیست» بیشترین لطمه را از فیلمنامه پر ایرادش خورده است و اگر دقت و ظرافتی که در مرحله کارگردانی خرج شده در مرحله نگارش فیلمنامه هم صرف می‌شد، می‌شد با قاطعیت گفت که با یکی از بهترین فیلم‌های سینمای اجتماعی ایران طرف هستیم.
با این‌همه و در شرایطی که لودگی، تظاهر و ریاکاری سکه رایج بسیاری از محصولات سینمای ایران است، «بیست» به واسطه دغدغه‌های شریف سازنده‌اش و همچنین توانایی‌های فنی قابل ذکر که باعث شده از فیلمنامه‌ای پرایراد، فیلمی قابل تامل ساخته شود، اثری است پذیرفتنی.